Pháp thoại của Sư Ông Làng Mai ngày 27.10.2014 trong khóa tu chánh niệm dành cho thầy cô giáo và các nhà giáo dục được tổ chức tại Làng Mai từ ngày 25/10 – 1/11/2014 (được chuyển ngữ từ tiếng Pháp)

Các bạn thân mến, các đồng nghiệp thân mến,

Chào mừng quí vị đến tham dự khóa tu tiếng Pháp dành cho các thầy cô giáo và các nhà giáo dục. Tôi cũng là một người giáo viên và tôi rất yêu nghề. Quí vị cũng yêu nghề của mình, đó là một điều rất quý! Quý vị có sứ mệnh ươm mầm, và nuôi dưỡng những người trẻ lành mạnh, có khả năng tạo dựng hạnh phúc cho mình và cho những người xung quanh. Sứ mệnh của chúng ta không chỉ là trao truyền kiến thức mà còn là xây dựng con người, xây dựng một xã hội nhân bản để có thể chăm sóc và bảo hộ hành tinh xinh đẹp của chúng ta.

Tôi rất may mắn vì những người trẻ đến với tôi đều có cùng một lý tưởng. Họ muốn học cách chuyển hóa tự thân, sống hạnh phúc và giúp cho những người khác cũng sống hạnh phúc như mình. Mỗi khi vào lớp, tôi luôn cảm thấy hạnh phúc vì giữa thầy và trò có sự cảm thông, có tình huynh đệ. Điều này giúp cho công việc trao truyền và tiếp nhận trở nên thuận lợi hơn rất nhiều. Tôi hỏi thăm các đệ tử về đời sống của họ, và tôi cũng kể cho họ nghe những khó khăn cũng như những ước mong của tôi. Vì vậy, tôi luôn luôn có sự liên hệ giữa thầy và trò.

Những khó khăn trong việc giáo dục

Những người trẻ, và các em học sinh trong thời đại của chúng ta có rất nhiều khổ đau trong lòng vì cha mẹ các em đau khổ, vì gia đình khônghanhj phúc. Cha mẹ không truyền thông được với nhau, hay cha mẹ và con cái không thể nói chuyện được với nhau dễ dàng. Trong lòng đứa con có sự cô đơn, trống vắng. Và các em tìm cách khỏa lấp nỗi trống vắng của mình bằng những trò chơi điện tử hay những thú vui tiêu khiển độc hại khác. Trong người trẻ thời đại bây giờ có rất nhiều nỗi khổ niềm đau và điều này làm cho công việc giáo dục trở nên khó khăn hơn.

Chính chúng tôi cũng gặp rất nhiều khó khăn. Chúng tôi cũng cố gắng làm hết sức mình. Nhưng thật khó khi môi trường xã hội, gia đình và những đồng nghiệp hợp tác với chúng tôi cũng đang có rất nhiều khó khăn trong chính bản thân họ. Nếu những người giáo viên không có hạnh phúc thì làm sao có thể tạo dựng được hạnh phúc cho học sinh? Đây là một vấn đề lớn!

Chúng ta không có đủ kiên nhẫn, hiểu biết, tươi mát và tình thương để giải quyết vấn đề đó. Chúng ta cần một chiều hướng tâm linh có thể giúp cho ta chuyển hóa tự thân. Sau đó có thể giúp chuyển hóa những người xung quanh. Mà đầu tiên là người bạn đời của ta, hay những thành viên trong gia đình ta. Nếu thực tập thành công thì ta sẽ trở nên nhẹ nhàng hơn, dễ chịu hơn, tươi mát hơn, và có nhiều tình thương hơn. Ta sẽ giúp được cho những bạn đồng nghiệp cũng làm được như mình và ta có thể áp dụng sự thực tập vào lớp học.

Như vậy bước đầu tiên là thực hiện một cuộc trở về, trở về với chính mình. Tìm một lối ra, nhưng “lối ra tùy thuộc đường vào nội tâm” (The way out is in).

Trở về chăm sóc tự thân

Trở về với tự thân để chăm sóc cho chính mình. Để ôm ấp và xử lý những nỗi khổ niềm đau trong mình. Có những phương pháp thực tập mà chúng ta có thể làm cùng nhau với niềm vui. Bằng hơi thở chánh niệm, ta đem tâm trở về với thân. Trước hết ta trở về chăm sóc hình hài của mình. Trong thân thể ta đã tích tụ nhiều căng thẳng và đau nhức. Trở về với thân giúp ta nhận diện rằng trong thân của ta đang có sự căng thẳng, đau nhức và ta thở như thế nào để làm lắng dịu sự đau nhức đó. Chỉ cần thực tập buông thư, và ý thức về hơi thở trong một giờ đồng hồ cũng đã giúp được cho ta rất nhiều.

Bụt đã dạy cho ta một phương pháp:

“Thở vào, tôi ý thức rõ rệt về thân thể tôi.

Thở ra, tôi buông thư những căng thẳng trong thân thể tôi”.

Tôi trở về với hình hài của tôi, hình hài tôi là một mầu nhiệm nhưng nó không có đủ sự bình an trong giờ phút này.

Nếu không có sự bình an trong thân thì cũng không có sự bình an trong tâm. Thân và tâm nhất như. Chúng ta phải bắt đầu bằng sự thực tập trở về với thân. Ta có thể tập buông thư trong khi đi, đứng, nằm, ngồi. Đây là những thực tập căn bản và thiết yếu. Ta có thể tập buông thư khi ngồi trong xe bus hay trong xe hơi. Ta cũng có thể tập buông thư khi nấu bữa  sáng hay khi rửa bát. Trong ngày ta có rất nhiều cơ hội để thực tập buông thư. Điều này rất quan trọng!

Có những phương pháp thực tập giúp ta nhận diện được những mầu nhiệm của sự sống và vẻ đẹp của thiên nhiên trong giây phút hiện tại. Nếu thở vào một hơi và đặt hết sự chú tâm vào hơi thở vào thì có thể ngưng lại tất cả sự suy tư. Chúng ta suy tư rất nhiều nhưng những suy tư của ta đều không có nhiều lợi lạc. Càng suy tư thì ta càng trở nên lộn xộn hơn. “Tôi suy tư nên tôi không thật sự có mặt, tôi suy tư nên tôi đánh mất mình trong sự suy tư đó” (Je pense donc je ne suis pas vraiment là,  je pense donc je suis perdu dans ma pensée).

Nếu chỉ chú tâm vào hơi thở vào, dù hơi thở đó chỉ kéo dài trong hai hay ba giây thì ta cũng đã ngưng lại được sự suy tư của mình. Ta có tự do đối với quá khứ, đối với tương lai, đối với những dự án trong hiện tại và hơi thở vào đó có thể rất dễ chịu.

Một hơi thở vào có thể rất dễ chịu đối với người thực tập. Mình đang còn sống, mình đang thở vào. Đó là một mầu nhiệm! Những người đã mất không còn thở vào được nữa. Tôi đang thở vào, tôi đang còn sống. Và còn sống là một mầu nhiệm, mầu nhiệm lớn nhất trong tất cả những mầu nhiệm trên thế giới. Ta có niềm vui khi thở vào. Trong khi thở vào ta đem tâm trở về với thân. Trong đời sống hàng ngày, thường thì thân ta ở đây mà tâm ta thì ở chỗ khác, tâm ta rong ruổi về quá khứ, hoặc tương lai, hay đắm chìm trong những dự án, trong sự giận hờn. Tâm không ở cùng với thân và như vậy thì ta đang không thật sự sống.

Để thật sự có mặt và sống sâu sắc mỗi giây phút của đời sống thì tâm ta phải có mặt với thân ta. Khi thân và tâm là một thì ta hoàn toàn có mặt và nhận diện được những mầu nhiệm của sự sống xung quanh. Như mặt trời, cây xanh, tiếng chim hót,…Vương quốc của Thượng đế đang có mặt bây giờ và ở đây. Đây là sự nhận diện đơn thuần những mầu nhiệm của sự sống. Nhận ra rằng mình đang có nhiều điều kiện hạnh phúc hơn nhiều người khác. Mình may mắn được sống hạnh phúc bây giờ và ở đây. Nếu có thời gian quí vị có thể lấy một tờ giấy rồi viết xuống những điều kiện hạnh phúc mà mình đang có trong hiện tại, mình không cần phải chạy đi tìm trong tương lai. Tôi tin chắc là một tờ giấy, hai tờ không đủ để viết hết. Mà ba hay bốn tờ cũng không đủ. Quí vị có rất nhiều may mắn và có rất nhiều điều kiện hạnh phúc. “Hạnh phúc có thể có được ngay bây giờ và ở đây”, đó là lời Bụt dạy. Người Pháp cũng có câu: Qu’est-ce qu’on attend pour être heureux? (Chúng ta còn chờ gì nữa để có hạnh phúc?)

Sự thực tập giúp cho ta nhận diện được những mầu nhiệm của sự sống, vương quốc của Thượng đế và những điều kiện hạnh phúc đang có mặt. Ta có thể chế tác được niềm vui và hạnh phúc bất cứ ở đâu, bất cứ lúc nào. Một người thực tập chánh niệm giỏi là người có khá năng chế tác niềm vui và hạnh phúc bất cứ lúc nào và bất cứ ở đâu. Đó là nghệ thuật hạnh phúc. Nó rất dễ dàng và giản dị, ai cũng có thể làm được.

Nghệ thuật khổ đau

Ngoài ra có một bài thực tập khi trong ta có một cảm xúc đau khổ phát sinh. Khi một cảm xúc khổ đau bắt đầu xuất hiện thì ta thở như thế nào để có thể chế tác được năng lượng của chánh niệm. Năng lượng này giúp cho ta nhận diện, và ôm ấp cảm xúc đó một cách dịu dàng. Chỉ cần vài phút thực tập có thể giúp ta lắng dịu được cảm xúc. Điều này rất là quan trọng!

Ta phải lắng nghe những nỗi khổ niềm đau trong thân, trong cảm thọ và trong tâm của mình. Người kia cũng vậy, người kia cũng có nỗi khổ niềm đau trong họ. Vì họ khổ đau, nên lời nói và hành động của người đó đã làm cho ta đau khổ. Chỉ vì người kia không biết cách xử lý nỗi khổ niềm đau của chính mình chứ họ không cố ý làm cho ta đau khổ. Nhưng là người có tu học chúng ta biết cách xử lý nỗi khổ niềm đau của mình.

Xử lý khổ đau là một nghệ thuật. Chúng ta nói tới nghệ thuật hạnh phúc nhưng cũng có thể nói tới nghệ thuật khổ đau. Chúng ta phải học cách khổ đau. Người biết cách khổ đau thì khổ sẽ ít hơn những người khác. Quí vị hãy tin tôi: “Ai biết cách khổ đau thì khổ ít hơn những người khác.” Đó là một sự thật! Nếu mình có khả năng thấy được nỗi khổ niềm đau trong người kia thì mình sẽ không còn khổ nữa: “Tội cho người ấy, tội cho bạn tôi, tội cho đồng nghiệp của tôi, họ có bao nhiêu là khổ đau trong lòng mà không biết cách để xử lý. Họ khổ và làm khổ luôn những người khác.” Nếu mình nhìn được như vậy thì tự nhiên trong mắt của mình có từ bi ngay lập tức. Khi trong lòng mình có từ bi, có tình thương thì mình sẽ không đau khổ nhiều nữa. Từ bi là liều thuốc chữa trị được sự giận hờn.

Chúng ta có thể chế tác được năng lượng từ bi một cách dễ dàng. Chỉ cần thấy được nỗi khổ niềm đau của người kia thì trong trái tim ta ứa ra tình thương đối với họ và ta có thể mỉm cười với người kia một cách nhẹ nhàng. Người kia sẽ rất ngạc nhiên và tự hỏi:”Tại sao anh ta có thể làm được như vậy? Nếu gặp trường hợp này thì những người khác sẽ phản ứng lại một cách giận dữ, nhưng sao anh lại có thể nhẹ nhàng, tươi cười và đầy tình thương như vậy?” Khi đó, chúng ta có cơ hội giúp được cho những người khác. Thực hiện một cuộc trở về là bước thứ nhất. Sau đó ta có thể giúp cho người bạn đời của mình hay những người thân trong gia đình. Thấy được sự chuyển hóa của ta, sẽ giúp cho họ có niềm tim nếu thực tập như vậy họ cũng sẽ thành công.

Thực tập ái ngữ và lắng nghe để tái lập truyền thông và đem lại sự hòa giải

Tái lập truyền thông và đem lại sự hòa giải là chuyện ta có thể làm được. Sự thực tập nói lời ái ngữ và lắng nghe sâu giúp cho chúng ta thiết lập lại truyền thông và đưa tới sự hòa giải.

“Anh ơi, em biết là anh có rất nhiều khổ đau trong những năm vừa qua. Em đã không giúp gì được cho anh mà còn làm cho tình trạng trở nên tệ hại hơn. Em xin lỗi anh! Em không cố ý làm cho anh khổ. Nhưng em đã không thấy và không hiểu được nỗi khổ niềm đau trong anh, vì vậy anh phải giúp cho em. Anh phải nói cho em biết những gì trong lòng anh, những khó khăn và những khổ đau của anh. Em tin chắc rằng nếu hiểu được khổ đau trong anh thì em sẽ không hành xử như những gì em đã từng hành xử những năm qua. Anh phải giúp cho em. Anh phải nói cho em biết những khổ đau chất chứa trong lòng.” Đó là ái ngữ, là chìa khóa để mở cửa trái tim của người kia. Sự thực tập này rất hiệu nghiệm, cho dù là giữa hai người đã có khó khăn trong 5 năm rồi. Người kia sẽ nói cho ta biết những gì trong trái tim họ và bây giờ ta có thể thực tập như Bồ tát Avalokiteshvara (Bồ tát Quán Thế Âm): Chỉ cần lắng nghe với tâm từ bi là đã giúp cho người kia bớt khổ. Lắng nghe với tâm từ bi có khả năng giúp cho người kia trải hết lòng ra để cho họ bớt khổ.

Nếu người kia có những cái thấy sai lầm thì ta cũng không nên cắt ngang. Ta phải để cho người kia nói. Sau này, nếu có thì giờ thì ta sẽ cung cấp vài dữ kiện để người kia thấy được tri giác sai lầm đó, nhưng bây giờ thì chưa. Bây giờ là lúc mình thiết lập lại truyền thông và hòa giải với nhau.

Sau này, khi các giáo chức hợp tác với nhau và khi các giáo chức hợp tác với gia đình của họ thì chúng ta sẽ tiến thêm một bước nữa. Chúng ta có thể đến gần với môi trường của sở làm, trong đó có những đồng nghiệp và những học sinh của mình. Chúng ta biết rằng phần đông những bạn đồng nghiệp của mình cũng mang nỗi khổ niềm đau trong lòng. Vì vậy nếu có sự hiểu biết và lòng từ bi thì mình sẽ đỡ khổ hơn khi những người đó “bùng nổ” với mình.

Mỗi giáo viên phải là một người xây dựng Tăng thân

Chúng ta phải nghĩ tới việc xây dựng tăng thân. Tức là một đoàn thể trong đó có những đồng nghiệp hay những người làm việc trong trường học, có thể là 3 hay 4 người mà ta dễ dàng truyền thông được với. Chúng ta phải xây dựng một tăng thân. Cùng đến với nhau để có thể nuôi dưỡng và duy trì sự thực tập. Thực tập không phải với tính cách một cá nhân hay một gia đình mà là với tính cách một đoàn thể. Xây dựng tăng thân là công việc tối cần thiết. Chúng ta có thể đi thiền hành cùng nhau, uống trà cùng nhau hay tổ chức một buổi thiền buông thư chung.

Chúng ta xây dựng một đoàn thể nhỏ gồm những thầy cô giáo có hạnh phúc, “thầy cô giáo hạnh phúc sẽ làm thay đổi thế giới”. Với tăng thân nhỏ bé đó ta có thể làm làm thay đổi cả tập thể trường học. Chúng ta có thể viết một lá thư: “Chúng tôi là một nhóm người, chúng tôi đã thực tập những phương pháp như vậy(…) và đã đạt được nhiều sự chuyển hóa trong đời sống, trong công việc cũng như trong lớp học. Chúng tôi nghĩ rất lợi lạc nếu quí vị cùng thực tập với chúng tôi”. Như vậy những đồng nghiệp khác cũng sẽ có cơ hội nếm được bình an, tình huynh đệ và sự buông thư ấy.

Chúng ta không thể tiếp tục như hiện nay, tại vì nếu chính các giáo viên không có hạnh phúc, không bình an và không hòa hợp với nhau thì làm sao mà mình có thể giúp được cho những người học sinh bớt khổ và thành công trong học tập. Xây dựng một tăng thân là công việc tối hậu. Mỗi giáo viên phải là một người dựng tăng. Sau khi giác ngộ, công việc đầu tiên mà Bụt làm là xây dựng một tăng thân. Ngài biết rõ là nếu không có tăng thân thì mình sẽ thể nào không hoàn thành được sự nghiệp của một vị Bụt.

Giáo viên là một nghề rất cao quí, rất đẹp, rất đáng kính trọng. Nhưng nếu không có một tăng thân thì mình cũng không làm được gì nhiều. Vì vậy xây dựng tăng thân là một việc tối cần!

Các bạn thân mến, chúng ta có một khóa tu, điều này rất ý nghĩa. Chúng ta có cơ hội cùng nhau thực tập những điều này. Tôi chúc các bạn có một khóa tu hạnh phúc và đạt được nhiều sự  chuyển hóa. Xin cảm ơn các bạn.

                                                                                                                                                                                                                                                                   Nguồn: langmai.org