Năm 2015, tôi nhận được cuộc điện thoại: “Alo, phải thầy TC không, tôi là Phước Toàn bên Pháp đây. Được biết thầy có xây dựng nhiều chùa và hướng dẫn Phật tử tu học ở khu vực Đông Âu. Vậy, mỗi lần thầy sang châu Âu tôi mời đến chùa Tịnh Tâm giảng đạo cho Phật tử bên này cũng được tu học Phật Pháp thầy nhé”. Đây là lần đầu tiên tôi được tiếp xúc với Hoà thượng Phước Toàn, dù chỉ qua điện thoại. Nối ghép lời kể của Đức Pháp chủ, tôi ý thức mình đang nói chuyện với một Hòa thượng tu ở Việt Nam, du học xứ Anh Đào rồi sang hành đạo ở vùng đất có dòng sông Seine thơ mộng khiến tôi có tình cảm với Ngài từ khoảnh khắc đầu.

   Trò chuyện với Ngài, song tôi vẫn nghe loáng thoáng tiếng của… chính mình ở phía bên kia. Sau này chị Diệu Hạnh mới kể là mỗi ngày Hòa thượng đều mở YouTube nghe tôi giảng.

   Chị Diệu Hạnh là một Phật tử thuần thành, hộ trì Tam Bảo Tịnh Tâm từ thời Hòa thượng Minh Lễ. Chị có cô em gái là Diệu Chánh mỗi ngày công quả ở Khánh An. Một lần, chị về nước, hai chị em đến Khánh An rồi chị bộc bạch về nếp sinh hoạt tại chùa Tịnh Tâm và có tâm nguyện thỉnh sang giảng pháp, mở khóa tu. Tôi nói: “Thỉnh pháp thì phải y pháp mà hành”. Thế là chị về lại Paris và sau đó Hòa thượng Phước Toàn gọi mời. Bắt đầu từ đây này chị gắn bó với Khánh An, mỗi khi về thăm quê chị đều lưu trú ở tu viện.

   Một lần ra thăm thiền viện Thường Chiếu, hầu chuyện với Hòa thượng Trưởng ban Quản trị Thích Nhật Quang, được Hòa thượng thăm hỏi về những thuận lợi khó khăn khi hành đạo ở châu Âu. Khi tôi nhắc đến chùa Tịnh Tâm thì không ngờ ngài lại biết rất rõ về Hòa thượng trụ trì. Ngài nói gia đình Hoà thượng Phước Toàn có truyền thống tín mộ Tam Bảo nhiều đời. Mẹ của Hoà thượng Phước Toàn là chị ruột của cố Đại lão Hoà thượng Trí Tịnh. Thời trẻ, Hoà thượng Phước Toàn cũng đã có thời gian tu ở Vạn Đức. Một lần khác dự lễ ở chùa Minh Giác - Thủ Đức, gặp Hòa thượng Hoằng Tri, khi tôi đề cập đến chùa Tịnh Tâm - Pháp quốc, thì Hoà thượng hỏi “Có phải chùa do ông ngài Phước Toàn trụ trì không?”, rồi Hòa thượng cũng xác chứng như Hòa thượng Nhật Quang. Tôi nghe mà lòng cảm khái vô cùng, ngẫm mình có phước duyên được thân cận với nhiều bậc thượng tôn cao đức không chỉ ở trong nước mà còn ở nước ngoài.

Cụ Nguyễn Thị Thung (thân mẫu HT. Phước Toàn) và người em, Đại lão Hoà thượng Thích Trí Tịnh

   Thế rồi mỗi năm mấy lần sang hoằng pháp Châu Âu, Tịnh Tâm là điểm hành đạo không thể thiếu trong lịch trình. Từ đó tôi với Hòa thượng Phước Toàn cũng như Phật tử ở đây gắn bó nhau hơn.

   Tịnh Tâm trước đây là trung tâm tu học khá tốt nhưng kể từ khi Hòa thượng lâm bệnh thì không gian ngôi thiền tự trở nên trầm lắng. Sự có mặt của tôi đã góp phần làm cho Tịnh Tâm hưng vượng trở lại khiến Hòa thượng rất hài lòng và Phật tử nơi đây ai cũng hoan hỷ. Mỗi khi sang tổ chức pháp hội, tín đồ Phật tử từ khắp nơi tựu về. Có những buổi giảng số lượng người dự tới mấy trăm, chánh điện không còn chỗ chứa.

Hoà thượng ra tận cổng tiễn đưa năm 2022

Chùa Tịnh Tâm

   Hoà thượng trụ trì thì đã cao niên, đến lần nào ngài cũng dành cho tình đạo trân quí, tiếp đón trọng thị. Biết ngài bệnh nên tôi mời ngài đi nghỉ, Ngài nói “Ngồi chơi đây là nghỉ rồi, có nhọc nhằn gì đâu”. Còn Phật tử chùa Tịnh Tâm thì thật thân thiện, có tí xíu thời gian rảnh nào là mọi người mời đi dạo Paris. Và, cứ mỗi lần chia tay là mỗi lần bao người quấn quýt, bịn rịn. Hòa thượng thì dù rất yếu không tự đi được nhưng chia tay lần nào Ngài ra tận cổng chùa tiễn đưa, ai cũng cảm động.

   Cuối tháng 10 năm ngoái, trong chuyến tháp tùng đoàn Giáo hội tham dự Hội nghị Phật giáo Hòa bình thế giới được tổ chức tại trụ sở Liên Hiệp quốc - Paris, tôi và một số Phật tử tranh thủ đến Tịnh Tâm thăm Ngài rồi sau đó về nhà chị Diệu Hạnh thăm, có một thời giảng rồi nghỉ tại đây. (Dù chị bệnh rất nặng đang ở bệnh viện)

Thăm Hoà thượng chiều 30/10/2024

Phật tử Khánh An sang thăm Ngài 2022

   Đâu ngờ, lần đến Tịnh Tâm hôm đó lại là lần cuối gặp Ngài. Đâu ngờ, buổi giảng pháp và nghỉ tại nhà chị Diệu Hạnh hôm đó cũng là lần cuối để rồi không bao giờ gặp lại chị.

   Hôm tết nghe tin chị về Phật, tôi rất xúc động nhưng không thể sang, chỉ làm lễ cầu nguyện tại Khánh An. Thế rồi, tuần chung thất chị tôi lại nhận ai tin Hoà thượng Tịnh Tâm viên tịch, thế là vội vàng sang dự tang bậc tôn sư khả kính đồng thời hoài niệm một Phật tử đã bao năm gắn bó trong ngôi nhà thiền.

   Tới Charles-de-Gaulle, anh chị Trường - Mai ra đón đưa thẳng về Tịnh Tâm. Bước vào, không gian ngôi thiền tự trở nên im ắng lạ. Kim quan Hoà thượng được tôn trí ngay vị trí trung tâm. Thầy Tuệ Khai đang ngồi tĩnh tọa trước giác linh đường. Tôi phủ phục đảnh lễ giác linh rồi bước nhẹ tới chiêm bái Ngài. Xuyên qua tấm kính chiếc áo quan, Ngài nằm an nhiên bất động. Tôi khép mắt, chắp đôi bàn tay lên trước ngực, theo dõi hơi thở vào ra như bộc bạch với Ngài “Con từ Việt Nam sang, con đang có mặt cho thầy ngay bây giờ và ở đây”. Đứng mặc niệm một lát, tôi hướng lên Phật đường đảnh lễ Tam Bảo. Ngôi chánh điện ấm áp hôm nào nay để lại quá nhiều khoảng trống vắng: bàn tiếp lễ đặt nép bên phải cạnh chiếc hồng chung - nơi chị Diệu Hạnh ngồi mỗi ngày - giờ chỉ còn lại mấy quyển sổ cầu an - cầu siêu nằm lặng lẽ. Cụ Diệu Quả, cụ Thọ, bác Minh Phước, chị Nga - những Phật tử thân thiện ngày nào cũng lần lượt ra đi. Tôi đang ở Tịnh Tâm mà sao tâm cứ động. Biết là dòng diệt sinh mãi trôi không ngừng, nhưng trên hành trình tử sinh, khi những người thân quen ra đi không tránh khỏi dạ xót lòng đau.

Thầy Trí Chơn và chư tăng, Phật tử Tịnh Tâm cung kính trước kim quan Hòa thượng

   Bạch Hoà thượng!

   Nơi xứ lạ nhưng con với Ngài nào có xa lạ, vẫn đầu tròn áo nâu tiếp nối đạo thiêng. Dẫu xa quê nhưng lòng nào xa cách, vẫn gốc rễ Âu Lạc đang vun bồi trên đất Âu châu.

   Thôi thì!

   Tử sinh nào hai lẽ, chỉ là sự ẩn tàng khi nghiệp dứt duyên dừng; đến đi chung một lối, chiều tím ở trời tây rồi sẽ bình minh ở phương đông.

   Mong Ngài sớm lại đời, mang theo bản nguyện độ sinh; tiếp tục thắp sáng đèn thiền muôn thuở, làm sáng danh họ Thích ngàn đời, cho chúng sinh bớt câu ai oán, cho nhân gian rộn khúc thiền ca.

   Bái biệt Hòa thượng

Tịnh Tâm, 22/03/2025

Trí Chơn

Một số hình ảnh lưu niệm khác:

                                                    Năm đầu tiên gặp Hoà thượng Phước Toàn (2015)