Thật ngạc nhiên với một khóa tu, hành giả hầu hết là các vị trung niên. Các bạn trẻ thì rất ít. Cái bất ngờ đầu tiên khi đến chùa miền Bắc là thấy Phật Tử rất mộ đạo và kính Tăng. Khi được nghe câu hỏi “Nhà Chùa” ở Nam ra à? Trong đầu nghĩ sao câu “Nhà Chùa” hay đến thế và chỉ rất rõ là mình ở Chùa. Quan sát một hồi lâu tôi cũng ngồi nghe Thầy thuyết pháp và để ý tới các đối tượng nghe pháp. Trong tôi bỗng khởi lên một niềm thương và trân quý đối với các cụ tuổi đã 70 - 80 nhưng vẫn về Chùa nghe pháp. Phải chăng nơi này Phật tử rất khát giáo pháp! Nền văn hoá Nho Lão đã của quá khứ phần nào còn in đậm, như chia sẻ bớt tư tưởng Phật học trên miền đất này.

Một thanh niên đã bộc bạch rất hay về những thắc mắc của mình. Tại sao bà của con đi chùa lâu năm như vậy mà không hiểu gì nhiều về giáo lý đạo Phật? Tại sao người trẻ ngoài này lại không đi Chùa nhiều mà toàn là người già? Câu hỏi này đối với tôi là một vấn đề lớn. Phải nói rằng do ảnh hưởng quá nhiều từ Nho Lão nên việc cúng kiến là chủ yếu. Rồi từ đó trở thành nếp để rồi người Phật tử đi Chùa mang theo âm hưởng của tín ngưỡng Nho Lão, tín ngưỡng dân gian, tín ngưỡng của cầu xin hơn là quay về tu sửa, làm mới bản thân mình; mặt khác, do sự hướng dẫn chưa thật sự đi theo chánh đạo, khiến Phật Tử cũng theo đó mà bị chệch hướng. Phong tục cổ hũ vẫn còn: "Trẻ vui nhà, già vui chùa” thì làm sao giới trẻ lại xuất hiện nhiều ở chốn gia lam được? Mảnh đất trồng trọt lâu ngày muốn được tơi xốp cần phải cày xới, tư tưởng cũng thế, muốn đi vào lòng người cần phải làm mới. Muốn giữ cái củ phải làm mới cái củ. Muốn duy trì cái truyền thống phải biết làm mới cái truyền thống đó.

Thay đổi nhận thức là một trong những yếu tố giúp giới trẻ tiếp xúc được với đạo Phật. Ngày nay, công nghệ phát triển, trình độ dân trí cao nếu kêu giới trẻ phải cầu này, xin kia mà thiếu học Pháp thì chắc chắn các bạn sẽ không làm đâu. Đến với Đạo Phật cần một cái gì đó thiết thực có thể chạm tư duy lớp trẻ như đói thì phải ăn, khát thì phải uống. Đức Phật thường hay nói “Như Lai nói những gì Như Lai làm, Như Lai làm những gì Như Lai nói”. Do vậy, để mang đạo Phật vào đời, người hướng dẫn cần thực tập đúng như lời Phật dạy thì tôi tin chắc rằng Đạo Phật sẻ nở hoa và tỏa sắc dù bất cứ nơi đâu, dù vùng  tâm thức có cằn cỗi cỡ nào.

Thuở du nhập, đất Bắc là nơi phát tích các bậc danh tăng đắc đạo. Phải nói rằng nơi đây đang thừa hưởng rất lớn về những ân đức mà chư tiền bối để lại, nếu biết giữ gìn và phát triển thì ta sẽ làm cho nền Phật giáo nước nhà phát triển đến muôn nơi.

                                                                                      Quảng Thức.