Tiếp tục với bài pháp ngày đầu, Thầy giảng chủ đề “Năm Loại Duyên”. Thầy nói, trong đời sống thường nhật cũng như trong hành trình tu tập, tâm chúng ta thường xuyên khởi lên năm loại duyên dưới đây, mỗi loại mang một đặc tính khác nhau, tuy vậy chúng cũng có thể có trong nhau qua những cảm xúc, tâm tư giao thoa lẫn lộn.

1/ Ái duyên là duyên được kết nối qua tình thương,  quý mến từ đó có những dính mắc. Tình thương này không phải là từ bi mà là sự luyến ái, trói buộc nhau. Ái duyên không chỉ là niềm vui thế tục mà còn tiềm tàng những hạt giống hận thù, mâu thuẫn khi không hiểu nhau, không thông cảm nhau hoặc không đáp ứng những thỏa mãn cho nhau. Đôi khi chỉ một ánh nhìn, một câu nói của ai đó  làm ta không quên được, tạo thành ái duyên. Ái duyên rất dễ lẫn lộn và làm xao nhãn cuộc sống chúng ta, không những vậy, nếu không nhìn rõ ràng ranh giới của chúng, ta sẽ dễ rơi vào bẫy của sự u mê mà chính chúng ta cũng không hề hay biết. Một ví dụ rất thường thấy là phật tử đi chùa ngưỡng mộ, kính trọng chư tăng nhưng nếu không tỉnh giác rất có thể có bóng dáng của ái duyên mà trong chính chúng ta không hề hay biết. Trên bước đường tu tập, quan trọng là chính bản thân phải quay về bên trong và xác định rõ ràng ranh giới giữa những mối quan hệ xoay quanh cuộc sống chúng ta. Trái ngược với ái duyên chính là sự hình thành của oán duyên.

2/ Oán duyên xuất phát từ những mối quan hệ mà chúng ta ghét bỏ, thường bắt nguồn từ tình thương không được đáp lại hoặc hiểu lầm. Oán duyên có thể là kết quả của những mối quan hệ ái duyên trong quá khứ, nơi mà tình yêu biến thành hận thù. Oán duyên cũng có thể xuất hiện trong những mối quan hệ gia đình, khi chính tình yêu thương bao la, nhưng không đủ bao dung sẽ trở thành oán hận nhau vì những hành động, lời nói vô tình của người khác không theo ý thích của mình. Rất nhiều trường hợp như vậy, nhất là trong thời đại công nghệ phát triển, chỉ một lời nói trên mạng thôi hay chỉ vì những bức ảnh không như mình muốn, mình lại vô hình biến những nhân duyên xung quanh ta, trở thành oán duyên bất cứ lúc nào mà mình không biết.

3/ Tà duyên:

Là Phật tử nhưng đức tin chưa đủ mạnh, nghe chỗ này có thầy linh thiêng, chỗ kia có tượng thờ mầu nhiệm thế là kéo đàn kéo nhóm đến cầu xin. Mặc khác hiện nay cũng có những nhóm chuyên đi lôi kéo, mời gọi tham gia thánh này, thần kia rồi tâm người Phật tử thiếu chánh tín dễ bị dụ dẫn, đó chính là tà duyên.

Những bài học thử thách về đức tin Tam Bảo đã xuất hiện nhiều, bản thân mỗi người phải sáng suốt và thức tỉnh khi gặp những tà duyên để vượt qua, để đi đúng Chánh pháp.

4/ Thiện duyên là những mối quan hệ và hoàn cảnh mà ta thực hiện mang lại điều tốt lành, giúp chúng ta phát triển lòng từ bi và trí tuệ. Đây là những mối quan hệ giúp chúng ta tích lũy phước đức, thông qua việc làm từ thiện, giúp đỡ người khác. Những hành động tốt mang tính phụng sự như góp tiền xây dựng chùa, đúc tượng Phật mà chính mỗi tâm hồn, mỗi trái tim ta cảm nhận được sự thiện nguyện và giúp đỡ xã hội trong tâm trí, để trí tuệ và sự thiện lành có thể soi sáng con đường chính đạo cho chính mỗi chúng ta.

5/ Thắng duyên Là nhân duyên thù thắng, hành giả học giáo lý cơ bản rồi thực tập giáo lý đạt được quả vị giải thoát, giác ngộ.  Sự giác ngộ và giải thoát, khi chúng ta đạt được sự hiểu biết sâu sắc về giáo pháp và thực hành nó trong cuộc sống để đoạn trừ tham sân si và các ác pháp. Đây là mục tiêu cuối cùng của hành trình tu tập, nơi chúng ta vượt qua mọi ràng buộc và đạt đến sự an lạc tối thượng. Đây chính là sự buông bỏ, buông bỏ những tâm thị phi, những việc rất đời, và cả những tâm ái, oán, sân si và giận hờn, và không mong cầu khi chúng ta làm những chuyện thiện phước. Vì khi chúng ta làm phước, chúng ta sẽ mong cầu nhận lại phước trong chuỗi ngày tiếp theo hoặc có thể là đến kiếp sau, và đó là vòng luân hồi. Khi đạt được đỉnh cao của sự tu hành, trái tim ta, tâm hồn ta sẽ được giải thoát, nhẹ nhàng và dễ dàng đạt được sự bình an hơn giữa cuộc đời tấp nập này.

Mỗi loại duyên đều chứa đựng những bài học quý giá, giúp chúng ta hiểu sâu hơn về cuộc sống và con đường tu tập. Chúng không tồn tại riêng lẻ mà thường xuyên giao thoa, lẫn lộn với nhau trong từng khoảnh khắc của cuộc sống, đòi hỏi chúng ta phải luôn tỉnh thức và ý thức để nhận diện và học hỏi từ chúng. Khi chúng ta nhận diện được những loại duyên này, chúng ta sẽ phân biệt được và khi đó, mỗi con người sẽ có định hướng, suy nghĩ và sẽ sáng suốt lựa chọn cho bản thân con đường chính đạo.

Với 05 thiện duyên trên, người Phật tử cố gắng gieo thiện duyên và thắng duyên, không gieo ba duyên đầu để đưa đến phiền nào, đau khổ và trầm luân.

Nhã Vân - An Thanh