Thầy nói trên đời có hai hạng người. Thứ nhất là hạng người không bao giờ gây ra lầm lỗi, hạng thứ hai là có gây ra lỗi nhưng biết sám hối. Các lầm lỗi mà ta tạo tác là hệ quả của phiền não, làm cho mình khổ thân và khổ tâm. Phiền não có ba dạng: thứ nhất là phiền não ngủ ngầm, phiền não thứ hai là phiền não bắt đầu trỗi dậy nhưng vẫn còn trong tâm và phiền não cuối cùng là phiền não đã biểu hiện qua hành động, lời nói.

    Tà kiến là thứ làm chúng ta khổ đau. Tà kiến là thấy lầm, nghe lầm và chính cái lầm đó tạo ra nghiệp. Cho dù bạn là ai, dù là vua quan hay là thứ dân, dù là nông dân nghèo khổ hay là người doanh nhân giàu có, bất cứ ai trong cuộc đời, hễ có tấm thân này là có phiền, có khổ và có lỗi lầm.

    Mỗi ngày sáu căn: mắt, tai, mũi, lưỡi, thân, ý tiếp xúc với sáu trần, điều này khiến chúng ta nhầm lẫn rất nhiều sự vật hiện tượng từ đó gây ra biết bao nhiêu nghiệp chướng, bao nhiêu khổ đau. Vua Trần Thái Tông đã nhận ra điều này mà nói rằng: Tỷ trước chư hương, thiệt tham vị. Nhãn manh chúng sắc, nhĩ văn thanh. Vĩnh vi lãng đãng phong trần khách. Nhật viễn gia hương vạn lý trình".

    Bản chất của cuộc đời là gì? Sáu trần cảnh bên ngoài: sắc, thanh, hương, vị, xúc, pháp tự nó không quyến rũ, không cột trói ai cả, nhưng do vì chúng ta mê lầm, mắt thấy sắc liền khởi ý phân biệt, sắc đẹp thì thích thú, tham tâm dấy khởi, muốn chiếm hữu, sắc xấu thì ghét bỏ, chán chường. Tai nghe tiếng, mũi ngửi mùi, lưỡi nếm vị … phân biệt, tham sân dấy khởi, chấp đắm nên sinh ra khổ đau. Khi đã thấy rõ như vậy mà cố gắng làm chủ tâm mình, luôn chánh niệm tỉnh giác, để khi căn, trần tiếp xúc với nhau, ta vượt lên trên sự chi phối thường tình của nó. Nếu nhìn bằng pháp chân đế chẳng có gì khác ngoài sắc và danh. Nhãn căn là con mắt, nếu chúng ta đồng hóa con mắt với tôi chính là sai lầm, là tà kiến, nhận thức là cái tâm mà mình cho rằng đó là của tôi thì đó cũng là tà kiến, tu tập là để thấy chân đế, khi nào thấy được chân đế thì sẽ loại trừ được tiền não và khổ đau.

    Thế giới này không có gì ngoài danh là tâm và sắc là thế giới vật chất. Do vì ảo tưởng về cái tôi, cái ta thì chúng ta khổ đau đó chính là tà kiến là thấy lầm, mỗi ngày chúng ta lầm lẫn rất nhiều lần nhưng chúng ta không hề hay biết, chúng ta toàn thấy lầm lỗi người khác mà không thấy lầm chính mình. Học Phật là để thực hành theo lời dạy Đức Phật, phá trừ mọi thân kiến, phá trừ mọi khổ đau về tôi, về chúng tôi.

    Tất cả mọi tranh chấp trên đời đều do tà kiến, bản chất mọi người trên đời ai cũng có tham, có sân, có si, tự thân căn trần không có tội lỗi nhưng cái nhận thức của chúng ta thì nghiệp khởi xướng. Là người Phật tử chúng ta nhìn sự vật hiện tượng bớt đam mê, bớt tham đắm thì sẽ bớt tạo nghiệp, ta sẽ bớt khổ mà có được sự bình  yên. Chính hạnh phúc là gốc rễ của khổ đau, nơi cho ta bình yên là sóng gió. Chỉ cần tháo gỡ cái tôi, cái ngã để từ đó trong cái thấy chỉ là cái thấy, trong cái nghe chỉ là cái nghe không có sự phân biệt thì ta sẽ nhẹ nhàng, bình thản giữa cuộc đời hư ảo này.

Ngọc Ánh