Sau nghi thức niêm hương, bạch Phật và đảnh lễ Tam Bảo, dưới sự hướng dẫn của quý Thầy, đại chúng đồng hoà thanh trì tụng kinh Sức mạnh Quan Âm, góp phần tạo nên sự trang nghiêm cho buổi lễ. Nhân dịp này, hội chúng tham dự được lắng nghe thời pháp âm lợi lạc từ Thầy Viện chủ.

   Mở đầu, Thầy khuyến tấn, khi không có bình an nghĩa là ta đang sống trong bất an và khi không có hòa hợp là bởi vì ta đang sống trong bất hòa. Cái bất an, bất hòa đó có thể chộn rộn trong tâm thức của mình, gây nên những khó khăn với cuộc sống của chính mình và cũng có thể do tác động từ môi trường hoặc những người xung quanh. Song, nếu có tu tập thì tâm ta vốn dĩ an lành thế nên dù có bất kỳ sự tác động nào, ta vẫn có đủ sự bình an cho chính mình. Ai trong chúng ta cũng thế, không khổ thân thì khổ tâm, không khổ tâm thì cũng khổ thân và thậm chí là vừa khổ thân lẫn khổ tâm. Do vậy, chúng ta cần hướng tâm về với Đức Phật và Bồ-tát. Cho dù chúng ta là ai, dù ngồi trên ngôi cao của một bậc đế vương hay ở cấp thấp của xã hội, khi đã có tấm thân và cuộc sống này thì chúng ta phải chấp nhận một thực tế của phiền khổ. Chúng ta bộc bạch với Bồ-tát giống như chúng ta bộc bạch với một vị bác sĩ và chúng ta tin có một sự mầu nhiệm nào đó, cụ thể hơn, đó là sự mầu nhiệm của Bồ-tát.

   Nếu như Bồ-tát thốt lên thì Ngài sẽ nói điều gì? Đầu tiên, nếu con bệnh, con hãy về trị bệnh. Tiếp đến, con hãy nhìn vào chính mình để thấy rõ được thực chất của bệnh là gì.

   Điều đó muốn nhắc nhở chúng ta: Hãy quay về khám phá bản thân để nhìn lại cái thực của những gì đang diễn ra ở trong ta và quanh ta. Tâm của chúng ta đặt vào chỗ nào thì cái nghe, cái thấy sẽ nằm ở chỗ đó. Hạnh của Bồ-tát Quan Âm đó là hạnh nhĩ căn viên thông – một cái nghe tròn đầy, trong vắt, viên dung và cái nghe đó chính là cái nghe sâu thẳm ở bên trong mình, nghe với chính mình. Chúng ta nên ứng dụng lại trong cuộc sống, mỗi ngày nhìn lại với chính mình để thấy được bản thân và sức khỏe. Nếu thân bệnh, chúng ta phải nhờ đến y khoa để điều trị, còn tâm bệnh thì tìm đến tâm lý trị liệu hay những giá trị văn hóa và đạo đức và phải tìm đến giáo pháp của Đức Thế Tôn. Ngoài thân bệnh, tâm bệnh, còn có nghiệp bệnh. Chúng ta phải tin vào giáo pháp và thấy được nghiệp lực của mình để bằng lòng và chuyển hóa cho cuộc sống có giá trị và ý nghĩa.

   Đức Phật dạy đừng sát sanh. Nhờ không sát sanh nên được trường thọ và có được sức khỏe.

   Đức Phật dạy đừng gian tham, trộm cắp. Nhờ không gian tham, trộm cắp nên có được cuộc sống sung túc, không nghèo khổ, bần cùng.

   Đức Phật dạy hãy sống chánh hạnh, đừng sống tà hạnh. Thực tập theo, ta sẽ có được cuộc sống hạnh phúc trọn bền.

   Đức Phật dạy đừng nói dối, đừng nói sai sự thật. Sống y vậy, ta có uy tín, có đạo lực và được mọi người kính nể.

   Đức Phật dạy đừng sử dụng những chất nghiện ngập làm lu mờ tâm trí. Sống được như vậy, ta sẽ có được trí tuệ hơn người.

   Thực tập theo lời dạy của Đức Thế Tôn thì cuộc sống này ta đã được viên mãn. Nếu có tu tập, ta biết được cảm giác của mình, thấu rõ được những cảm thọ bên trong mình. Hạnh phúc hay khổ đau chẳng qua chỉ là những cảm giác dễ chịu và khó chịu. Suy cho cùng, mỗi người chúng ta sống bằng cảm xúc là chính. Ta luôn tìm kiếm những điều dễ chịu và luôn tránh né những điều khó chịu, nhưng nếu có tu tập, ta sẽ thấy được những cảm xúc đó như những cung bậc lên xuống, dù thế nào vẫn không lay chuyển được ta. Mỗi người cần thấy được giá trị của cuộc đời và tận hưởng những giá trị đó, đừng để mình bị cuốn theo những cái thỏa thích hay chống đối những cái khó chịu, bởi như vậy, chúng ta sẽ thật sự khó tìm kiếm được chữ “an” cho mình.

   Điều người Phật tử học Phật cần thực hiện chính là quay về nhìn vào cái đam mê và thích thú của mình, thấy được rằng sự đam mê thích thú ấy cũng chỉ trong một thời gian rất ngắn, thỏa mãn mình không được bao lâu. Qua đó thấy được, những thứ đó không thực sự có và chỉ tồn tại trong khoảnh khắc đó mà thôi. Thầy khuyên đại chúng: Nếu muốn thích thì hãy cứ thích nhưng phải thấy cho thật rõ cái thích của mình. Cũng vậy, nếu có tâm trạng chán nản thì vẫn cứ chán nản, nhưng phải thấy rõ được tâm trạng chán nản của mình. Thấy rõ được rằng, cái thích, cái chán tồn tại không lâu bền mà không dính mắc cũng không xua đuổi, chỉ cần lặng lẽ nhìn nhận nó đến, nhìn nhận nó đi. Đó chính là thấy mình, hiểu mình và nghe được cảm giác của chính mình. Nếu thực tập được như vậy, chúng ta sẽ thấy cuộc sống này thú vị vô cùng.

   Mọi sự vô thường, tu tập là để thấy lẽ thật, thấy được pháp sinh diệt, luôn luôn diệt - sinh, sinh - diệt, từ đó thay đổi chính mình và thấy rõ được bản chất của sự vật để mình bớt khổ. Và nhờ thực tập như vậy mà mình không để những định kiến hay phiền khổ chất chứa trong tâm. Mỗi ngày, ta gần như luôn có những định kiến và khi xuất hiện bất kỳ trạng thái bất như ý nào, chúng ta đều có khuynh hướng đem cái đó ra để so sánh, đối chiếu và vì thế mà chúng ta cứ khổ. Đó là cái ở trong ta, còn ứng xử với ở cái ngoài ta, Đức Phật dạy: Trong cuộc sống, khi nào ta vẫn còn cố chấp, không buông xả, vẫn còn níu giữ, không tha thứ, hay vẫn còn nắm bắt, không quên đi, thì ta vẫn mãi là một người khổ đau.

   Thầy nói thêm, cuộc đời này không có ai là hoàn hảo, có những cái tốt và cũng có những điều chưa tốt, có những cái hay và cũng có những điều chưa hay. Thế nhưng, nếu thực tập được hạnh tha thứ, hỷ xả cho nhau, ta sẽ tăng trưởng niềm vui và nuôi dưỡng được nhiều hạnh phúc. Khi ai đó lầm lỡ với ta, ta khó tha thứ và khó chấp nhận người kia là một người tốt,  nhưng nếu cứ ôm ấp tâm niệm đó mà không tha thứ thì chính ta mới là người khổ. Xét về mặt quan hệ ứng xử thì gọi là tha thứ, bỏ qua cho người kia, nhưng hiểu sâu về bản chất thì chính là ta đang tha thứ cho chính mình. Điều đó có nghĩa là, nếu ai đó làm ta tổn thương, phiền lòng mà ta cứ chấp nhặt, nắm giữ không buông thì giống như việc ta đang đứng trong ổ kiến, đi trên đống gai.

   Trong cuộc sống này, mỗi ngày ta phải tiếp xúc, đối mặt và có sự giao thoa với môi trường xung quanh. Vì có giao thoa và tiếp xúc cho nên "dính" là điều có xảy ra, nhưng việc "mắc" hay không là một chuyện khác. "Dính" mà không chịu tháo, "mắc" mà không chịu gỡ. Có những dính mắc do mình đam mê và cũng có những dính mắc do chính mình sầu hận. Cho nên, Thầy khuyên mỗi người cần phải biết tháo gỡ bằng cách nhẹ lòng và sống thảnh thơi cho chính mình. Nếu như một ngày nào đó, ta còn quá cố chấp và hằn hộc, thì bắt đầu từ hôm nay, hãy cố gắng thực tập sống tha thứ để giảm trừ những ghim guốc và bớt đi những nỗi buồn. Thực tập làm sao để những tâm hành tiêu cực không còn chỗ đứng, cho lòng ta được thảnh thơi, tâm ta được dịu mát. Vậy nên, tha thứ là một pháp tu tập.

   Bên cạnh đó, từ thứ hai mà Thầy muốn đại chúng cùng thực tập, đó là “bao dung”. Thầy đề cập đến chủ đề của Đại lễ Vesak Liên Hợp Quốc năm 2025, đó là: “Đoàn kết và bao dung vì nhân phẩm con người: Tuệ giác Phật giáo vì Hòa bình thế giới và Phát triển bền vững” (Unity and Inclusivity for Human Dignity: Buddhist Insights for World Peace and Sustainable Development). Bao dung khác với tha thứ ở chỗ – tha thứ là ai đó có lỗi lầm hay khiếm khuyết, hoặc là lời nói, hoặc là hành động, nhưng mình sẵn sàng bỏ qua. Tuy nhiên, bao dung mang hàm nghĩa rộng hơn là chấp nhận tất cả. Tâm ta rộng lượng hơn, lòng ta trùm khắp hơn, ta chấp nhận được mọi sự sai khác, kể cả những người bất đồng quan điểm với mình, những người chống đối mình, những người khác mình về văn hóa, lối sống, sắc tộc và đức tin tôn giáo nhưng mình vẫn có thể chấp nhận và cùng chung sống với nhau.

   Thầy giảng giải, vì chúng ta bị trói buộc bởi tập khí trong lối sống mỗi ngày cho nên dễ sinh tâm phân biệt. Khi đã sinh tâm phân biệt: đây là tôi - kia là họ; đây là chúng tôi - kia là bọn họ; đây là gia đình của tôi, bạn bè của tôi, người thân của tôi - kia là những đối thủ của tôi... thì sẽ khó chấp nhận nhau. Khi không chấp nhận được, có nghĩa là mình tự thu hẹp tầm nhìn và cuộc sống của mình. Nhưng khi tâm càng rộng mở thì mình dễ dàng chấp nhận được mọi sự, mọi vật, mọi người, mọi loài. Và khi sự bao dung của mình càng lớn, tâm hồn của mình càng rộng mở, thì cuộc sống này càng trở nên đẹp đẽ và tốt đẹp hơn.

   Thế giới này nghìn hoa, vạn sắc, tất cả đều có những giá trị nhất định. Cái ta không bằng lòng, không có nghĩa là nó không có giá trị. Vì vậy cho nên, phải cố gắng thực tập để tâm nhu nhuyến và rộng mở trong lòng người Phật tử chúng ta. Đôi khi, quan điểm của người khác đi ngược lại quan điểm của mình thì mình không chấp nhận và có thái độ chống đối, đó là điều không nên. Một người có tâm khoan dung là người có thể chấp nhận được tất cả sự khác biệt. Một cây hoa chỉ đứng một mình thì cây hoa sẽ rất đơn điệu, nhưng nếu cây hoa chấp nhận tất cả các loài hoa, thì sẽ tạo nên một vườn hoa nghìn muôn sắc tía. Hãy cố gắng mở rộng tâm mình ngày một lớn, rộng rãi và bao dung hơn để chấp nhận tất cả sự khác biệt. Điều này sẽ đem đến sự lợi lạc, hạnh phúc và bình an.

   Thế giới hiện nay đang gặp rất nhiều khó khăn về sự phân biệt đối xử, bất bình đẳng và khó chấp nhận nhau. Đó là căn nguyên, gốc rễ của tinh thần mất đoàn kết, mất hòa hợp, dễ dẫn đến va chạm và ẩu đả. Mạnh hơn nữa, đó là xung đột và thậm chí là cả chiến tranh, tất cả bắt đầu từ việc không chấp nhận nhau, không bằng lòng nhau. Vậy nên, mỗi người hãy cố gắng thực tập tâm hoan hỷ và bao dung cho mình có một nụ cười và mở rộng được trái tim để cuộc đời có thêm thật nhiều tình thương.

   Thầy đề cập đến cụm từ "Mắt thương nhìn cuộc đời" trong kinh Sức mạnh Quan Âm, nguyên bản chữ Hán là "Từ nhãn thị chúng sinh". Câu này ý muốn nói đến ánh nhìn của Bồ Tát Quan Thế Âm. "Từ" là từ bi, "từ nhãn" có nghĩa là ánh mắt từ bi. "Thị" là nhìn, nhìn xuống chúng sinh, nhìn xuống cuộc đời. Bồ-tát Quan Thế Âm có một cái nhìn bình đẳng không phân biệt. Dù là cuộc đời này bao nhiêu sắc tộc, bao nhiêu tôn giáo, quốc gia và vùng lãnh thổ, dưới cái nhìn của Ngài đều có một tâm bình đẳng, giống như một đứa con duy nhất của một người mẹ thương con. Trong 12 hạnh nguyện của Bồ-tát mà chúng ta lễ lạy, đức Quan Âm thường hành tâm bình đẳng, Ngài đem tâm từ, tâm bi để nhìn xuống cuộc đời bằng một tình thương vô tận. Nếu chúng ta có được cái nhìn như Bồ-tát, chắc lẽ chúng ta đang sống trong cảnh giới của chư Phật, chúng ta đang sống trong cảnh giới của chư Bồ-tát. Tiếc là cái nhìn đó chúng ta vẫn chưa thực tập được một cách trọn vẹn và viên mãn, thế nên, chúng ta cứ mãi khổ đau.

   Nhìn vào ánh mắt, ít nhiều có thể phản ánh được tâm thức của chúng ta. Nếu như chúng ta có được một tình thương, nếu như trái tim ta có chất liệu của hiểu biết, nó sẽ phản ảnh một cái nhìn nên thơ, đẹp đẽ, lung linh và huyền diệu. Tâm ta có "từ" thì mắt ta là "mắt từ", tâm ta có "bi" thì mắt ta là "mắt bi". Thầy mong đại chúng hãy cố gắng nuôi dưỡng những chất liệu của từ, bi, hỷ, xả để có được một cái nhìn thương người, yêu đời và một cuộc sống tốt đẹp hơn.

   Thầy căn dặn, không phải chỉ có Bồ-tát ngự trên cao nhìn xuống cuộc đời mà chúng ta cần nên thỉnh cho được Bồ-tát ngự trị trong trái tim mình, làm sao để đón nhận được cái nhìn của Bồ-tát đi vào trong cái nhìn của mình. Nếu chúng ta cứ mãi đặt Bồ-tát ở một nơi quá cao vợi mà không thỉnh cầu Ngài vào trong trái tim mình để có được cách ứng xử, nói năng và cái nhìn như Ngài thì sẽ không giúp cho cuộc đời tươi đẹp được. Tu tập là thỉnh Phật, thỉnh Bồ-tát ngự trong lòng và trong trái tim mình, để mình có được lời nói, có được cái nhìn và mọi hành xử giống như Phật và Bồ-tát. Nếu ai cũng như thế thì cõi Phật đang ở tại đây, Bồ-tát đang ở tại đây. Một thế giới mà lòng vị kỷ vẫn còn, tâm sân giận và sự phân biệt đối xử vẫn còn thì khổ đau vẫn còn.

   Cuối lời, Thầy nhắn nhủ mỗi hành giả đang có mặt hãy tinh chuyên thực tập công hành của Bồ-tát từ mỗi bước chân đi, mỗi khi hành xử, mỗi lời thốt ra hay mỗi cái nhìn đều thể hiện được chất từ, chất bi, chất hỷ, chất xả. Chuyển hóa từng phần để mỗi ngày mình giống Phật và Bồ-tát nhiều hơn. Nếu thực tập được như vậy, chư Phật, chư Bồ-tát đã có ở trong ta. Đó chính là sự mầu nhiệm của công phu tu tập.

   Bao giờ ta sống trong cảnh giới của chư Phật và chư Bồ-tát, lúc đó ta sẽ có hạnh phúc và bình an. Chẳng những thế, môi trường xung quanh dù khổ như thế nào cũng không lay chuyển được ta, những người xung quanh dù xấu thế nào cũng không khiến ta bất an được. Đặc biệt, ta còn giúp người, giúp đời trở nên tươi mát, đẹp đẽ, thêm phần phong phú và giá trị hơn.

   Thầy mong muốn đại chúng cùng nhau tu tập có kết quả thì cần phải: (1) Từ ngày hôm nay, hãy nhìn lại chính mình và khai phóng lấy mình; (2) Hãy biết tha thứ cho người khác và biết tha thứ cho chính mình; (3) Hãy sống với một tâm bao dung, rộng lượng, chấp nhận mọi sai biệt dù là sắc tộc, văn hóa, đức tin tôn giáo, dẫu có khác nhau nhưng hãy cùng nhau chấp nhận; (4) Cuối cùng, hãy thực tập tứ vô lượng tâm để có được "mắt thương nhìn cuộc đời", để hình ảnh của chư Phật và Bồ-tát ngự trị trong tâm thức của mình. Nếu thực tập được như vậy thì ta sẽ kiến tạo bình an cho chính mình và cho cuộc đời.

Tào Khê một dòng biếc

Chảy mãi về phương đông

Quan Âm bình nước tịnh,

Tẩy sạch dấu phong trần.

Buổi lễ khép lại trong không khí tròn đầy, ấm áp với nguồn pháp lạc cùng năng lượng thánh thiện toả khắp không gian sân Quan Âm và đọng lại trong lòng chư hành giả tham dự.

Khánh Ngân

Một số hình ảnh ghi nhận khác trong buổi lễ: