Nói  đến  vô  thường là nói đến sự đổi  thay mà người xưa có câu bãi bể nương dâu, thương hải tang điền, bóng câu qua cửa sổ ... ; đó là sự sinh diệt đổi thay nhân tình thế thái.

Vô thường, biến dịch có khả năng làm biển cả trơ đáy và núi non có thể chìm trong bể sâu. Các  nhà  khoa  học  tìm  thấy   nhiều  thành  phố  bị  chôn  vùi  dưới  đáy  biển  như: Ấn  Độ, Hy  Lạp, Jamaica... Ngay như  Sài  Gòn hàng nghìn năm trước là  Vương Quốc Cổ Phù Nam, đến Chân Lạp, Chiêm Thành rồi giờ mới là Nam Việt Nam.

Những ngày đầu Nam tiến, Lễ Thành hầu Nguyễn Hữu Cảnh  chọn Đồng Nai làm thủ phủ, do phát triển kinh tế xã hội, Sài Gòn mới là Trung tâm, thủ  phủ  của  Miền  Nam ngày nay.

Qua dịch bệnh mới thấy vô thường rõ nét hơn bao giờ hết. Sài Gòn là một Thành  phố đứng đầu về kinh  tế yểm trợ khắp nơi nhưng hiện tại các tỉnh yểm trợ lại, dịch bệnh ngày càng tăng,  văn hoá, y tế, giáo dục,  truyền thông… đang rơi vào thế khó. Hãy chiêm nghiệm hai chữ "Vô Thường" để trực nhận, ghi  nhớ, quán  chiếu. Chưa bao giờ hai chữ Vô Thường lại gần gũi cần kề con người đến thế.

Vậy nên, Đức Thế Tôn cuối đời khi về Kusinaga viên tịch ngài đã thốt lên bài kệ:

Tất cả pháp hữu vi,

Thật sự là vô thường,

Khởi lên rồi diệt mất, 

Thường tánh là như vậy.

Chúng được sanh khởi lên, 

Rồi chúng lại hoại diệt.

Hạnh phúc thay khi chúng

Được tịnh chỉ an lạc.

(Kinh Trường Bộ số 17,  Mahà-Sudassana- Sutta)

Vô thường là một pháp ấn cùng với  vô ngã và khổ là 3  pháp ấn trong Phật giáo.

Các nhà tôn giáo, tư tưởng đều nói vô thường nhưng lại thừa nhận hữu ngã, duy nhất đạo Phật khác là tôn  giáo công nhận Vô ngã.

Vô thường có 3:

1) Nhất kỳ vô thường: chia chẻ thành từng mảng từng chu kỳ. 

2) Tương tục vô thường: luôn luôn trôi chảy không ngừng nghỉ, tiếp nối nhau, vô thường là thường 

3) Sát na vô thường: đơn vị thời gian, không đếm được, chỉ cần nháy mắt lên tới hàng triệu sát na.

Tất cả mọi sự vật hiện tượng thế gian đều  chuyển động. Một niệm khởi lên có tới hàng triệu sát na sinh diệt. Thực tập quán chiếu vô thường để sống thực chứng với vô thường.

Thấy Vô Thường là thấy: 

1) Sự sự vật vật luôn trôi chảy

2) Sự  sự  vật  vật  luôn nương tựa vào sự vật hiện tượng khác

3) Ngay đối tượng tương tác cũng vô thường 

Ví dụ sự sinh diệt của hơi thở tất cả sự tuỳ thuộc hơi thở đều là vô thường, dù thấy hay không, nắm bắt hay không thì đều vô thường.

Tu hành là trực ngộ chân lý thấy thế gian này là vô thường, khổ vô ngã, tìm bình an là phải thấy được như vậy, chiêm nghiệm vô thường đi từ cá biệt đến tổng thể, từ tổng thể đến cá biệt. Thực tập nhuần nhuyễn thích thể thể nhập vô thường.

Quán chiếu vô thường suy cho cùng là thấy được danh và sắc hay nói khác là 5 uẩn. Sắc là sắc thân, danh là cảm giác, tri giác, tâm hành và nhận thức. Cuộc đời không có gì ngoài danh và sắc điều này Phật nói rất rõ trong Kinh Tương  Ưng : Năm uẩn, này các Tỷ-kheo, là vô thường. Cái gì là nhân, cái gì là duyên cho năm uẩn sinh khởi; cái ấy cũng vô thường. Năm uẩn đã được vô thường làm cho sanh khởi thì làm sao năm uẩn có thể thường được? Đối với Khổ, vô ngã cũng vậy.

Chúng sinh không thấy được vô thường, khổ, vô ngã. Vì cái thấy của chúng sinh là cái thấy điên đảo.

 Đức  Phật nhìn chúng sinh với sự điên đảo:

1) Tưởng điên đảo: tri giác sai lầm 

2) Tâm điên đảo: tư duy sai lầm

3) Kiến điên đảo: nhận thức sai lầm

Qua dịch bệnh thấy rõ vô thường, tấm thân thấy sanh diệt biến dị , mỗi ngày chúng ta đang sống và chết , nếu không chết đi thì không thể sống. Nếu có ngã thực sự thì người ngu không bao giờ thành người trí… tất cả vạn pháp đều vô thường. Nhìn  vô thường để thấy thường, thường  và  vô  thường  đang  biểu  hiện  trong  nhau  nên  cần  nỗ  lực  tinh  tấn  tu  hành, nhận  diện mọi  sự vật hiện tượng đang thay đổi để không phải  đau  buồn, khổ  luỵ  trước  mọi  sự  thay  đổi  của cuộc đời, nhìn  sâu  thấy rõ thường trong vô thường.

Quảng Thức