Danh hiệu Bồ tát Quán Thế Âm mà tất cả những người Phật tử không ai là không nhớ; Những từ ngữ trong câu đã nói lên hết ý nghĩa thiêng liêng cao quý về công hạnh Từ bi của Ngài. Ngài luôn được mọi người tôn kính như “Mẹ hiền”, Ngài luôn dõi theo từng bước chân thăng trầm trong cõi nhân sinh này, luôn lắng nghe những tiếng lòng bi ai, thống khổ mà tùy duyên thị hiện để hóa độ chúng sanh.

Quán Thế Âm là một vị Bồ tát quen thuộc, gần gũi với mọi người, mang lại lợi lạc cho chúng sinh. Ngài soi chiếu ánh sáng quang minh về hạnh Từ bi cho chúng sinh khi giữa biển đời vẫn còn trầm luân đau khổ này.

“Tâm Bi như sấm động/ Lòng Từ như mây hiền” (Kinh Sức Mạnh Quán Âm)

Có những lúc gặp khó khăn chướng ngại trong công việc, chúng con tưởng chừng như gục ngã, bế tắc. Những lúc ấy chúng con chỉ biết quỳ dưới chân Mẹ hiền Quán Thế Âm để khấn nguyện. Như có một sự vi diệu, một phép mầu nào đó đã đưa chúng con thoát ra khỏi sự tuyệt vọng. Chính vì vậy mà niềm tin đối với Bồ tát Quán Thế Âm ngày càng tăng trưởng trong lòng của mọi người, những ai luôn gọi Ngài là “Mẹ”.

Bồ tát Quán Thế Âm là bậc thánh giải thoát trọn vẹn, là hiện thân của lòng Từ bi, vô ngã vị tha; Ngài đã phát 12 nguyện lớn, chứng được nhĩ căn viên thông, nhờ vào tấm lòng đại từ, đại bi biết lắng nghe những âm thanh của thế gian để hiểu, để thương mà cứu khổ ban vui cho mọi người, mọi loài. Không những thế, Ngài còn xoa dịu những nỗi sợ hãi, âu lo của con người, những nỗi sợ dưới các dạng thức khác nhau của những người mắc hội chứng sợ (sợ độ cao, sợ côn trùng, sợ bóng tối, sợ ánh sáng…) nên Ngài còn có danh hiệu là Thí Vô Úy Giả.

Có rất nhiều truyền thuyết về sự tích Quán Thế Âm. Trong kinh Bi Hoa quyển ba có viết, tiền thân của Bồ tát là thái tử con vua Vô Tránh Niệm. Bấy giờ là thời của đức Phật Bảo Tạng trụ thế, thái tử đã cùng vua cha phát tâm cúng dường, đồng thời phát đại nguyện rộng lớn trước đức Phật và được Ngài thọ ký, ban cho danh hiệu là Quán Thế Âm.

Trong kinh Thiên thủ thiên nhãn Quán Thế Âm Bồ tát quảng đại viên mãn vô ngại đại bi tâm đà-la-ni thì Bồ tát Quán thế Âm là một vị Phật trong quá khứ hiệu là Chánh Pháp Minh Như Lai, vì tâm đại bi và hạnh nguyện độ sinh rộng lớn mà Ngài thị hiện làm Bồ tát trải qua vô lượng kiếp hóa độ chúng sinh.

Còn những ai hành trì Pháp môn Tịnh độ, chắc hẳn quá quen thuộc với hình ảnh của Bồ tát Quán Thế Âm tay cằm nhành dương liễu đứng bên tả cùng với Bồ tát Đại Thế Chí tay cằm cành liên hoa đứng bên hữu Đức Phật A Di Đà (Tây Phương Tam Thánh) ở cõi Tây Phương Cực Lạc để tiếp độ những hành giả tu Tịnh độ vãng sanh cưc lạc (theo kinh Quán Vô lượng thọ). Ngoài ra trong phẩm Phổ môn (Kinh Pháp hoa), Đức Phật Thích Ca Mâu Ni cho biết vì sao Bồ tát có tên là Quán Thế Âm và hiện thân với 33 tướng trạng khác nhau từ thân Phật cho đến thân các loài A-tu-la, ngạ quỷ… mà tùy duyên hóa độ chúng sanh. Ngài tán dương công đức, thần thông oai lực của Bồ tát, dạy chúng sinh luôn trì niệm danh hiệu Quán thế Âm để luôn được Ngài gia hộ.

Những ai đã từng trì tụng kinh Phổ Môn, kinh Lăng Nghiêm hay kinh Hoa Nghiêm... thì đều biết đến công hạnh của Bồ-tát Quan Thế Âm. Học và hành theo hạnh của Ngài là đưa ta trở về với với tánh giác thanh tịnh vốn có, phát khởi lòng Từ bi và trí tuệ. Năng lực cứu khổ ban vui của Ngài đối với những ai hữu duyên đã có thực rất nhiều trong đời sống, chỉ có những ai đã qua trãi nghiệm bản thân thì mới hiểu và càng tin sâu.

Trong cuộc sống ngày nay khi xã hội ngày càng phát triển, đời sống vật chất tạm ổn định thì việc tìm cầu giải thoát quay về nương tựa Tam bảo không đơn thuần là tín ngưỡng tâm linh ở một số người, mà ngày nay đã trở thành một nét Văn hóa Tôn giáo được xã hội đón nhận trên tinh thần “Tốt đời - Đẹp đạo”, nhằm giáo dục đạo đức, hình thành nhân cách cho con người; Những người con Phật đã biết ứng dụng giáo Pháp về lòng từ bi rộng lớn, sống vị tha, vô ngã theo hạnh của Ngài Quán Thế Âm vào cuộc sống, vào công việc, trong giao tiếp, cách đối nhân xử thế… đó là “Hiểu và Thương”, một tình yêu thương vô điều kiện, trao cho nhau những lời ái ngữ, làm lợi ích chúng sinh, cùng gánh vác trách nhiệm với xã hội, xoa dịu nổi đau đem đến sự an vui, hạnh phúc cho mọi người.

Riêng bản thân con, kể từ khi hiểu biết tin sâu vào Chánh Pháp, con luôn học theo hạnh Từ bi của Ngài, ứng dụng vào cuộc sống mỗi khi tâm bất an; Những lúc như thế con luôn quán niệm bản chất thanh tịnh và siêu việt của Quán Thế Âm, bởi vì trong mọi trường hợp khổ não, tử sanh, ách nạn, sự quán niệm ấy sẽ là cánh cửa đi tới giải thoát và tôi cảm nhận như Ngài đang bên cạnh để dìu dắt đưa tôi vượt qua những chướng ngại, giải thoát phiền não; Quán Thế Âm - như người Mẹ, luôn lắng nghe và thấu hiểu nổi lòng của những người con.

Trong thời đại ngày nay, trước sự bùng nỗ của công nghệ thông tin, đỉnh cao của kỹ thuật số, cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đã đưa con người vượt ra khỏi rào chắn của lối mòn thủ công, của truyền thống để bước vào một thế giới mới, khám phá mở cánh cửa khoa học kỹ thuật siêu việt vượt ngoài sức tưởng tượng của con người cách đây 30 - 40 năm về trước, điều này là sự phát triển nội tại tất yếu của một xã hội. Có lần con được nghe Thầy Khánh An dạy rằng: “Làm mới không có nghĩa là vứt bỏ cái cũ, mà là làm mới ngay nơi cái cũ…” theo con nghĩ, nền tảng của cái cũ ở đây chính là đạo đức, là giá trị nhân văn, là bản sắc văn hóa từ bao đời mà ông cha ta đã kết tinh vun đắp. Ngày nay khi con người bước vào thế kỷ mới của thời đại, đôi khi do vòng quay của nhịp sống hiện đại với một tốc độ chóng mặt, đã khiến mình quên rằng ta được sinh ra và lớn lên từ đâu? Từ dòng sữa ngọt ngào của mẹ, từ hơi ấm yêu thương của cha… vô tình biến mình trở thành con “Robot”; Vì thế đã có không ít các bạn trẻ đã sống trong thế giới ảo nhiều hơn những gì so với giá trị truyền thống nhân văn; Con người cứ mãi chạy theo mưu cầu danh lợi, tiền tài, dục vọng, thậm chí còn dùng những thủ đoạn để đạt được thứ mà cho là “Hạnh phúc”, nhưng rồi nhân quả cũng sẽ đến tùy theo thiện nghiệp hay ác nghiệp của mỗi người mà thôi.

Có lần con bắt gặp hình ảnh của một chị bán hàng ở chợ, những lúc có thời gian rãnh chị ngồi tay lần chuỗi tràng hạt, miệng thì thầm câu niệm Phật hoặc mỗi khi nhìn thấy các chị, các bà đi trên phố trong bộ lam phục cùng nhau vui vẻ đến chùa… Ôi! Hạnh phúc làm sao, giản đơn quá mà an lạc trên từng bước chân, trong từng hơi thở”. Trong khi đó vẫn còn rất nhiều và rất nhiều những con người vì cuộc sống mưu sinh, vì cái “tôi”, cố chấp vào cái “ngã” cứ mãi chạy theo những thứ phù du mộng huyễn, như con thiêu thân biết chết mà vẫn cứ bay vào lửa đỏ, họ đang gây ra biết bao điều xấu, tạo ra biết bao ác nghiệp do bởi vô minh. Có lần con phóng sanh cá tại một ngôi chùa bên dòng sông Sài Gòn, thả những chú cá nhỏ xuống dòng nước, mong rằng chúng có thể trở về với đời sống tự do bơi lội trong dòng nước mát, thoát được cảnh “Cá nằm trên thớt”; Niềm vui mừng của chúng chưa được bao lâu thì có một số người chèo thuyền đến đánh bắt bằng lưới điện trước sự chứng kiến của những người vừa cứu mạng chúng mà mọi người đành phải “bất lực” trước hành động này; Lòng Từ bi đâu? Tình yêu thương chúng sinh đâu?... Xin hãy dùng con mắt Từ bi để nhìn chúng sanh, xin hãy biến những chiếc thuyền đánh bắt kia trở thành chiếc “Từ thuyền phổ độ” nơi cõi Ta-bà này.

Ngày Vía Bồ tát Quán Thế Âm, là ngày để những người con Phật hướng về Tam bảo, học theo hạnh Từ bi cứu khổ ban vui cho mọi người, khi cuộc sống này còn quá nhiều nổi khổ niềm đau mà con người vốn yếu đuối mong manh, không đủ trí tuệ, nghị lực và niềm tin để vượt qua.

“Bồ tát Quán Thế Âm” là câu niệm mà con vẫn luôn cầu nguyện hàng đêm; Một danh xưng gần gũi và thân thương là “Mẹ”, vì chỉ có người mẹ mới lắng nghe, mới thấu hiểu nổi lòng của con mình, để dìu dắt, dạy bảo, chở che, bao dung và tha thứ cho những đứa con đi sai đường lạc lối, thậm chí đôi khi Mẹ phải hy sinh cả tính mạng để bảo vệ cho con.

Có một lần con được nghe thuyết giảng về “Hạnh Từ-bi” của Quán Thế Âm; Sở dĩ Bồ tát Quán Thế Âm có tâm từ bi rộng lớn vì ngài biết lắng nghe những gì cần nghe và loại bỏ những gì không cần thiết phải nghe. Muốn học cách lắng nghe để thương, để hiểu, chúng ta phải biết uyển chuyển và thấu đáo trong cách lắng nghe. Chúng ta không chỉ lắng nghe những gì người khác đang nói mà còn tìm hiểu ẩn sau câu chuyện của những lời nói đó. Nếu ta nghe với một tâm Từ-bi thì sự việc cho dù nghiêm trọng thì tâm ta vẫn an và giúp ta bình tĩnh giải quyết vấn đề một cách tốt nhất; Qua câu chuyện: Có một em học sinh hàng ngày vào lớp rất lễ phép; Một ngày nọ đến lớp, em không thuộc bài và không làm bài tập về nhà, người Thầy lớn tiếng hỏi: “Tại sao không học bài, không làm bài tập…? khi ấy người Thầy mắng em “đã dốt mà còn lười biếng”; Trước những lời lẻ xúc phạm của người Thầy, em đã không kiềm chế và có những lời bất kính với thầy; Thế là thầy giáo đề nghị đưa em này ra hội đồng kỷ luật nhà trường vì vi phạm nội quy vô lễ với thầy cô. Sau khi nhà trường tìm hiểu nguyên nhân sự việc, biết rằng ngày hôm trước ba em nhậu say xỉn về nhà đánh đập mẹ em một cách tàn nhẫn, thậm tệ đến nổi mẹ em bị chấn thương nặng phải đưa vào bệnh viện và sau đó ba em bị bắt vì tội bạo lực gia đình, hành hung gây thương tích cho người khác. Gia đình em đang ấm êm hạnh phúc, bổng chốc tan nát bi thương… Qua câu chuyện trên cho ta một bài học hãy bình tĩnh lắng nghe, thấu hiểu tường tận sự việc để từ đó ta có thể hóa giải nổi đau của người khác bằng lòng Từ bi của chính mình, đừng vội vàng kết luận vấn đề mà chưa tìm hiểu rõ nguyên do, có khi vô tình ta gây thêm nổi đau chồng chất, làm tổn thương cho người khác.

Sự mầu nhiệm mà Mẹ hiền Quan Thế Âm đã ban đến cho chúng sinh không thể nói hết bằng lời. Nhân ngày vía Quan Thế Âm (19/6 âm lịch) năm nay, với lòng tôn kính sâu sắc, con thành tâm khấn nguyện Ngài tưới mát giọt nước Cam Lồ gội rửa những nổi đau bi thương của chúng sanh, ban hạnh phúc an lành đến cho nhân loại và cứu độ cho những ai còn chìm đắm trong u minh sớm tỉnh thức quay về bờ giác. Con xin nguyện hành trì theo hạnh Từ-bi của Ngài, tỏa một chút hương sen thanh khiết hòa trong thanh âm vi diệu giữa biển trần còn lắm nhiều cung bậc thanh âm đối lập: Tiếng vui -Tiếng buồn; Tiếng đau khổ-Tiếng hạnh phúc; Tiếng hy vọng-Tiếng tuyệt vọng; Tiếng được-Tiếng mất; Tiếng cười-Tiếng khóc…

Đêm nay 19/6 âm lịch, dưới ánh trăng Chân Như huyền diệu, con quỳ trước tôn tượng Bồ tát Quán Thế Âm, nguyện cầu cho bản thân, gia đình và nhân loại trên thế gian này luôn có được giấc ngủ bình an, sống yêu thương nhau trong vòng tay nhân ái, chia sẻ những niềm vui nổi buồn, lấy con mắt Từ-bi để nhìn chúng sanh, để cùng hòa lên những thanh âm vi diệu:

“Diệu âm Quan Thế Âm, Phạm âm hải triều âm, Thắng bỉ thế gian âm, Thị có tu thường niệm. Niệm niệm vật sanh nghi, Quan Thế Âm tịnh thánh, ư khổ não tử ách, Năng vị tác y hộ; Cụ nhất thiết công đức, Từ nhãn thị chúng sanh, Phước tụ hải vô lượng, Thị cố ứng đảnh lễ”.

Nguyễn Hưng-Minh Trí