Cũng như bao gia đình Việt đón Tết, năm nay hơn 500 đòn bánh Tét được gói trong tình tăng thân đạo hữu đã làm cho không khí đón Tết nơi tu viện Khánh An càng rộn ràng và ấm áp hơn, những chiếc bánh được hòa quyện bởi các nguyên liệu quê hương như gạo nếp, đậu xanh, lá chuối… nhưng đặc biệt hơn là tất cả được gói trọn bằng cả tấm lòng của quý thầy, quý sư chú cùng các cô chú anh chị Phật tử nơi ngôi nhà Thiền tập yêu thương này.

Không biết tự bao giờ, đòn bánh Tét đã trở thành món ăn truyền thống không thể thiếu trong các gia đình Nam bộ vào dịp tết. Nếu ở miền Bắc có bánh chưng xanh thơm nồng mùi lá dong gắn liền với sự tích bánh chưng-bánh dày vào thời Hùng Vương thứ 6, thì ở miền Nam lại có bánh tét dẻo thơm mùi lá chuối, cũng có nguồn gốc và ý nghĩa riêng nơi vùng đất phương Nam này.

Theo tư liệu có nhiều truyền thuyết kể về nguồn gốc của bánh tét, trong số đó có giai thoại gắn liền với lịch sử Việt Nam: Vào mùa xuân Kỷ Dậu năm 1789, Nguyễn Huệ và quân ta đã đánh đuổi giặc Thanh ra khỏi bờ cõi. Lúc bấy giờ quân lính được nghỉ ngơi ăn mừng chiến thắng, trong số đó có anh lính nọ được người nhà gửi cho món bánh được làm từ gạo nếp, nhân đậu xanh, hình dáng tròn dài được gói trong lá chuối. Anh lính mang bánh mời vua Quang Trung. Vua ăn thấy bánh dẻo ngọt thơm ngon bèn hỏi thăm, anh lính kể bánh này do người vợ ở quê nhà làm gửi cho. Mỗi lần ăn bánh, anh càng thương nhớ người vợ son sắc thủy chung và những người thân nơi quê nhà nhiều hơn. Nghe qua câu chuyện cảm động, vua bèn ra lệnh cho mọi người gói loại bánh này và đặt tên là bánh tết (ngày nay đọc là bánh Tét) để ghi nhớ chiến thắng quân Thanh vào mùa xuân năm Kỷ Dậu và đồng thời để bày tỏ tình cảm yêu thương trong các gia đình khi mỗi độ xuân về. 

Bánh Tét mang nhiều ý nghĩa nhân sinh cao cả về một mùa xuân an bình, thắng lợi và tình cảm gia đình ngày Tết. Tất cả những ý nghĩa đó đã nhắc nhỡ cho thế hệ hôm nay luôn hướng về cội nguồn dân tộc, công lao dựng nước và giữ nước của ông cha ta, nhớ về công ơn sinh thành dưỡng dục, sự chăm sóc của những người thân trong gia đình; đây là truyền thống về tinh thần tri ân và báo ân của dân tộc Việt. Ngày nay đối với người con Phật, báo đáp Tứ trọng Ân là một trong những lời dạy của Đức Phật về triết lý giá trị sống cao đẹp của con người cần được giữ gìn và phát huy. Đặc biệt vào dịp Tết, báo đáp Tứ trọng ân là bốn ân sâu trọng đại nhất của con người mà bất cứ ai cũng không thể nào quên, đó là Ân Cha Mẹ; Ân Tam Bảo Sư Trưởng; Ân quốc gia xã hội và Ân chúng sanh vạn loại. Với dân tộc Việt Nam,  một đất nước có chiều dài lịch sử bốn nghìn năm văn hiến, tri ân và báo ân là tinh thần văn hóa bất di bất dịch đối với đời sống đạo đức con người, là đỉnh cao của chân thiện mỹ để xây dựng một đời sống tri thức cộng đồng, phát triển nhân sinh xã hội.

Đêm nay nơi ngôi tu viện Khánh An, ngọn lửa hồng quanh nồi bánh Tét như càng sưởi ấm hơn cho những bước chân ai đã một thời rong rũi trong đêm xuân, những đòn bánh Tét thơm lừng mùi lá chuối, mùi gạo nếp dẻo thơm như chứa đựng cả hương vị ngọt ngào của tình người-tình đạo. Bánh Tét được xem là một trong những món bánh dân dã nhưng đậm tính nhân văn cao cả của người dân Nam Bộ, tuy giản đơn nhưng thấm đẫm triết lý sống đối với người con Phật mỗi khi Tết đến. Những đòn bánh Tét của tu viện Khánh An ngoài việc dùng làm phẩm vật để dâng cúng Phật, Tổ,… còn góp phần mang hương xuân ấm áp nghĩa tình đến với một số gia đình còn gặp nhiều khó khăn trên địa bàn, họ đang rất cần một vòng tay ấm áp trong ngày xuân khi ngoài kia thời khắc giao mùa đang tràn ngập khắp quê hương, đây sẽ là món quà thêm ấm tình trong chiếc bánh ngày xuân.

Ngoài hương vị của chiếc bánh Tét, mùa xuân này không gian nơi trung tâm Thiền tập Khánh An lại ngập tràn một hương vị ngọt ngào thay cho lời muốn nói trong ngày đầu xuân của những người con trở về đón Tết tìm lại nơi quê xưa “Mùa Xuân của mẹ”, nơi đó đã cho ta lớn lên thành người bằng lời ru, câu hò, dòng sữa mẹ... Mùa xuân của mẹ là cả một không gian và thời gian cho ta được trở về trong hoài niệm hay thực tại để thấy rằng mẹ chính là bông hoa tuyệt đẹp nhất mà không có bất kỳ loài hoa nào trên thế gian này có thể thay thế được, như Gaspard Memillod đã nói “Mẹ là người có thể thay thế bất kỳ ai khác nhưng không ai có thể thay thế được mẹ”.

Vì thế mỗi mùa xuân về là dịp để cho ta trở về ngôi nhà nhỏ năm xưa mà nơi đó luôn có một ánh mắt mòn mỏi trông chờ một ai từng ngày trong khắc khoải, món quà cho mẹ không phải là những vật chất đắc tiền hay phong bao dầy cọm mừng tuổi mẹ mà món quà xuân của mẹ không gì khác hơn chính là quà nào bằng gia đình sum họp; tết nào vui hơn tết đoàn viên, đó mới chính là hương vị ngày Tết thật ý nghĩa nhất dành cho mẹ khi mỗi độ mai vàng trước ngõ.

Nguyễn Hưng-Minh Trí