Mùa xuân mát dịu, vạn vật tươi tốt, cỏ cây hoa lá đâm chồi nảy lộc sau một giấc ngủ đông, tựa như sức sống lớn lên từng ngày của con người kể từ lúc cất tiếng khóc chào đời (Sinh); Mùa hạ nóng bức, đất đai khô cằn như những nếp nhăn thời gian hằn in trên da thịt (Lão); Mùa thu giăng kín phong sương, ánh hoàng hôn nhuộm vàng chiếc lá thu phai trước khi lìa cành; ôi! có khác gì ngọn đèn trước gió của tấm thân tứ đại này chăng? (Bệnh); Mùa đông tiết trời lạnh giá, tuyết trắng phủ kín không gian, bao trùm vạn vật như sự trở về của cát bụi cuộc đời (Tử). Vì thế, ta cần quán chiếu để thấy rằng vạn pháp là vô thường, là biến đổi.

Trong thời khắc giao mùa, chuẩn bị đón xuân mới, tết là dịp được nghỉ ngơi vui chơi sau một năm “cày” vất vã. Được du xuân thưởng ngoạn đó đây nhưng mấy ai hiểu được ý nghĩa chân như tự tánh của mùa xuân? Những lời chúc tốt đẹp đầu năm dành cho nhau đã trở thành nét văn hoá truyền thống của phương Đông, với ước mong năm cũ qua, năm mới đến, ta sẽ nhận được những điều may mắn an lành đến với mình như những lời chúc. Nhưng thực tế, đôi khi bất như ý có khi chỉ trong một sát na là mọi việc có thể thay đổi tất cả. Dưới góc nhìn của đạo Phật đó là vô thường. Các pháp đều do duyên sinh tùy theo thiện nghiệp hay ác nghiệp của mỗi con người. Vì vậy, đối với người con Phật, những lời dạy của Đức Phật, của Thầy Tổ, của các bậc Tôn Đức Tăng, Ni trong ngày đầu xuân mới thật là những lời chúc phúc đầy ý nghĩa để ta có thể nhận lấy năng lượng bình an trên mảnh đất tâm của chính mình.

“Ý dẫn đầu các pháp, ý làm chủ, ý tạo; Nếu với ý ô nhiễm, nói lên hay hành động, khổ não bước theo sau, như xe, chân vật kéo. Ý dẫn đầu các pháp, ý làm chủ, ý tạo; Nếu với ý thanh tịnh, nói lên hay hành động, an lạc bước theo sau, như bóng, không rời hình…” (Kinh Pháp Cú-Phẩm Song Yếu)

“Mỗi năm đến, trăm ngàn hoa đua nở,
Nở rồi tàn chỉ một thuở mà thôi;
Hoa muôn đời trong Phật tánh của ta,
Tươi nở mãi không bao giờ tàn héo;
Kết làm thuyền đưa người qua khổ ải
Đến bến bờ giác ngộ mỗi xuân sang".
(NS. Tắc Hạnh)

Những lời dạy trên là lời chúc đầu năm để nhắc nhỡ những người con Phật hãy cùng nhau sách tấn trên con đường tu tập. Vì thế ta cần phải quán niệm rằng mỗi năm xuân về là dịp để cho ta nhận diện chính mình, soi lại tâm trong suốt một năm qua đã làm được những gì, tốt-xấu, vui-buồn, lành-dữ… Sau 365 ngày, là ta đang tiến dần đến cái già, cái bệnh, cái chết. Từ lâu con người cứ nghĩ rằng năm mới đến sẽ được thêm tuổi mới, được may mắn hơn, tốt đẹp hơn… nhưng bên cạnh những niềm vui, những may mắn có được trong cuộc sống, thì ẩn bên trong là ta đang dần mất đi tuổi thọ, dần mất đi sức khỏe, dần mất đi “cái của tôi”. Trong cuộc sống ngày nay, vòng đời đôi khi bị rút ngắn giai đoạn “Già, Bệnh” mà chỉ còn có “Sinh và Tử”; Ví như những đứa trẻ vừa mở mắt chào đời đã bị vứt bỏ ngoài bãi rác hay trong bụi rậm mặc cho các loài côn trùng, gậm nhắm cắn xé hoặc chỉ sau một đêm cơn giận dữ của thiên nhiên (động đất, sóng thần, lũ quét…) đã bất ngờ đổ xuống cho hàng trăm hàng ngàn gia đình phải rơi vào tình cảnh màn trời chiếu đất, người tóc bạc tiễn mái đầu xanh…Vì thế ngài Giác Hải Thiền sư đã cảm nhận tiếng gió vô thường khi mỗi độ Xuân sang:  

“Xuân sang hoa bướm khéo quen thì,

Bướm lượn hoa cười vẫn đúng kỳ.

Nên biết bướm hoa đều huyễn ảo,

Thấy hoa mặc bướm để lòng chi”.

hay “Nhất chi Mai” của Thiền sư Mãn Giác, đã có cái nhìn miên mật, hiện pháp lạc trú trong mắt xuân

“Xuân đi trăm hoa rụng,

Xuân đến trăm hoa cười;

Trước mắt việc đi mãi,

Trên đầu, già đến rồi;

Chớ bảo xuân tàn hoa rụng hết,

Đêm qua sân trước một cành mai”.

Nếu chúng ta biết lắng nghe trong gió xuân, thanh âm lời Phật dạy; để mang hương xuân vào tâm bằng chất liệu “Hiểu và Thương”, thì chắc chắn những bước chân du xuân của các hành giả hôm nay sẽ an lạc khi “Ngồi giữa gió xuân, để mắt xuân ngồi ngắm cảnh xuân”

Nhìn lại một năm đã qua, được sống trong tình Tăng thân và đạo hữu thì ít nhiều những sai lầm, phiền não nơi tâm sẽ được gội rửa bằng những cơn mưa Pháp, loại trừ tam độc “tham, sân, si” vì đó chính là nguồn gốc của luân hồi sanh tử. Nguyên nhân sâu xa hơn đó là màn vô minh đã làm cho con người từ lâu như đi trong sương mờ dầy đặc, không thấy được bản thể tự tánh của các pháp. Do không thấy rõ nên nghĩ rằng “cái tôi và cái của tôi” là quan trọng, cố bám víu, dành giật bất chấp mọi thủ đoạn để tô vẽ cho nó mỗi ngày được đẹp hơn, mỗi năm được tốt hơn, nhưng có mấy ai ngộ được, đó chỉ là một lớp sơn bóng bên ngoài cái vỏ bọc của túi da đầy uế tạp này. Nếu như những lời chúc đầu năm trong dân gian đầy tốt đẹp thì tại sao trong năm những phiền não đau khổ mà con người vẫn gặp phải? tất cả là do chấp thủ vào “cái ngã”.

Tóm lại, chúng ta có thể nhận thấy, khổ đau hay an lạc là do mình; lòng mình đầy tham lam, nhận thức sai lầm thì ắt phải nhận lấy điều xấu; nếu không bị sự chấp ngã và dục vọng chi phối, bám chặt vào tâm thì cuộc đời này sẽ đầy an lạc, vì hạnh phúc không phải là điểm đến mà là một hành trình chúng ta đang đi. Hiểu được chân lý của sự phát sinh khổ não, từ đó ta mới có thể thanh lọc tâm mà diệt trừ phiền não mỗi ngày; có như thế xuân, hạ, thu, đông, mùa nào cũng tỏa ngát hương Từ nơi đất Tuệ.

“Rong chơi miền tỉnh thức; Đất tuệ nở hoa tâm” (câu đốiXuân Đoàn viên  tại Tu viện Khánh An);

Xuân chỉ thật sự đến với những ai có cõi lòng thanh tịnh, không toan tính thiệt hơn, không hận thù ganh ghét… thì khi đó an lạc không ở đâu xa mà nó hiện hữu ngay trong từng nhịp thở. Có lần thầy viện chủ nói vui rằng:

“Trăm năm trong cõi người ta,

Muốn an thì phải thở ra hít vào;

Trăm năm là trăm năm nào,

Muốn lạc thì phải hít vào thở ra”.

Phật giáo không phải là những giáo điều tín ngưỡng, mà đạo Phật ngày nay đã trở thành một bài học chân lý về giá trị sống đích thực cao đẹp mà đức Phật đã tìm ra cho nhân loại con đường giải thoát có cách đây hơn 2.500 năm. Đạo Phật là đạo của Trí tuệ, của nền văn hóa Bát chánh đạo. Đó là sự dung hòa cân bằng giữa cuộc sống vật chất và tinh thần để làm nên một xã hội đầy tính nhân văn trên tinh thần “Tốt Đời –Đẹp Đạo”.

Ngoài kia, trên khắp các ngã đường từ phố thị đến thôn quê, những giai điệu rộn ràng đón tết hòa trong đất trời vào xuân đã họa nên bức tranh “Xuân Đoàn Viên 2019” an lành và hạnh phúc trong mỗi gia đình Việt. Nếu như ta biết lắng nghe mùa xuân về bằng thanh âm vi diệu của lời Kinh Pháp, để thấy rằng mỗi độ xuân sang là dịp để cho ta làm mới lại tâm và khoác lên đó chiếc áo lam hiền được làm bằng chất liệu Từ bi và Tuệ giác. Có như thế, dù cho “Xuân đi trăm hoa rụng …trên đầu già đến rồi” thì bốn mùa Xuân, Hạ, Thu, Đông sẽ mãi mãi là mùa xuân miên viễn trên cõi đời này.

Nguyễn Hưng-Minh Trí